تربیت فرزند از دیدگاه مرحوم فلسفی
حجتالاسلام محمدتقی فلسفی ازجمله علمایی است که مطالعات و تألیفات تأملبرانگیزی در حوزۀ روانشناسی کودک و نوجوان داشته است.
کتاب لطیف، مثل پرنیان خلاصهای از کتاب کودک مرحوم محمدتقی فلسفی است. نکتهای که در این کتاب تربیتی به آن توجه ویژه شده است، تربیت فطری کودک است. در قسمتی از کتاب اینگونه آمده است: «فطریات انسان سرمایههایی هستند که خداوند حکیم، بهمنظور تأمین سعادت بشر، در هر کودک نهادینه کرده و او را با همان سرمایهها آفریده است. اگر فطریات با پرورش صحیح و حمایتهای عالمانه از کودکی تقویت شوند، اساس سعادت کودک پیریزی میشود و تا پایان زندگی، ضامن خوشبختی او خواهد بود.»
تربیت جنسی، از دیگرموضوعاتی است که در این کتاب بیان شده است و زیرعنوانهایی به این شرح دارد: انسان و تمایلات جنسی، اسلام و تربیت جنسی کودک، آسیبهای تحریک جنسی و نقش حیا در تربیت کودک.
تربیت فطری فقط در محیط پاک و بیآلایش زندگی برای کودک تأمین میشود. این محیط باید از ناپاکی و پلیدی و از فریب و عهدشکنی مبرّا باشد. خانواده بهمنزلۀ اولین مدرسۀ تربیت کودک است و ایجاد موقعیتهای مساعد در محیط خانواده به عهدۀ پدر و مادر است. کودک در محیط خانواده بیشتر از هر چیز و هر کس از رفتار و گفتار پدر و مادر تأثیر میپذیرد. در خانوادهای که پدر و مادر به وعدههای خود وفادارند، عهدشکنی نمیکنند و کودک را فریب نمیدهند، طبعاً کودکان در آن خانواده با سجیۀ وفای به عهد تربیت میشوند و به پیمانهای خود پایبند خواهند بود. برعکس، در محیطی که مشاهدات کودک آلوده و پلید باشد و پدر و مادر مرتکب اعمال نادرست و برخلاف فضیلت شوند، قهراً کودک به نادرستی خُو میگیرد و با همان وضع ناپسند تربیت میشود. پدر و مادرِ پیمانشکن با رفتار نادرست خود به کودک درس نقض عهد میدهند و عملاً به او میآموزند که آدمی میتواند دروغ بگوید، مردم را بفریبد و صریحاً عهد کند و در مقام عمل آن را نقض نماید.
روایات اسلامی همواره پدران و مادران را به مسئولیت عظیم پرورش کودکان متوجه نموده و به آنان اندرزهای لازم را داده است. اسلام دربارۀ هریک از سجایای اخلاقی و صفات انسانی، از آن جمله وفای به عهد، جداگانه سخن گفته و برای حُسن تربیت فرزندان، وظایف پدر و مادر و مربی را بیان فرموده است. امام صادق8 فرمود: «کودکان را دوست بدارید و با آنان عطوف و مهربان باشید. وقتی به آنها وعدهای میدهید، حتماً وفا کنید؛ زیرا کودکان شما را رازق خود میپندارند.» امام علی علیه السلام میفرماید: «شایسته نیست آدمی به جِدّ یا به شوخی دروغ بگوید. شایسته نیست کسی به فرزند خود وعدهای بدهد و به آن وفا نکند.»
اطلاعات فیپا، اطلاعات ناشر