روشهای تربیت فرزند
با قرارگرفتن فرزندان در سایۀ امن خانواده، والدین وارد مسیر جدی و پرمخاطرۀ تربیت فرزند میشوند. اگر والدین برای گذر از این مسیر به نشان راه مجهز نباشند، چه بسا سلامت فرزند و خانواده تهدید شده و آنان به آسیبها و معضلات فراوانی دچار میشود. تأمین نیازها، ورود به مسیر اصلی تربیت، داشتن روحیۀ حقپذیری و عملکردن به ارکان تربیت، چهار قانون مهم در تربیت است که در کتاب جعبهابزار تربیت به آن اشاره شده است.
این کتاب دو روش تربیتی ایجابی و سلبی و روششناسی هریک را بهتفصیل، بیان و بررسی کرده است. ازجمله روشهای تربیتی ایجابی، دعا، سالمسازی محیط، الگودهی و عامل قویتربودن، محبت، توجه به رفتار مثبت و تکریم با زبان است. روشهای تربیتی سلبی نیز که در این کتاب به آنها اشاره شده و با توضیحاتی روان و گویا، فارغ از اصطلاحات خاص تربیتی و روانشناسی در اختیار مخاطب قرار گرفته، عبارت است از: امرونهی، سرزنش، غرقهسازی، جریمهکردن، جبران خطا، اخطار و تهدید و محرومسازی.
«فرزندان ما آن چیزی میشوند که ما هستیم، نه آن چیزی که ما دربارهاش صحبت میکنیم. مغز کودک ما مانند دوربین فیلمبرداری، همۀ اعمال و رفتار و گفتار والدین و اطرافیان را ضبط مینماید و در هنگام برخورد با صحنۀ مشابه، همان رفتارهای ضبطشده را به کار میگیرد. استفاده از روشهای تربیتی، همچون تقویت برای رفتار خوب از طریق تشویق و تحسین و جدول رفتاری و محبت، بهتنهایی برای اینکه کودک شما بهسمت رفتارهای اخلاقی و پاسخهای مناسب اخلاقی برود، کافی نیست. نقش الگودهی و سرمشقسازی در یادگیری مسائل اخلاقی، بسیار حیاتی و مهم میباشد. نظریهپردازان یادگیری اجتماعی معتقدند برای اینکه کودکان رفتارهای اخلاقی مناسب را کسب کنند، باید از طریق سرمشقگیری وارد شد و کودک با مشاهدهکردن افرادی که رفتار مناسب اخلاقی دارند، بهسمت خوببودن سوق پیدا کنند و بعد از این سرمشقگیری، از روشهای دیگر تربیتی، همچون تقویت رفتار خوب با تحسین و تشویق و محبت و...، فراوانی رفتار اخلاقی را در کودک افزایش داد.» این سرمشقگیری از خانه و خانواده باید شروع شود. کودک باید رفتارهای مناسب را ببیند و بهسمت آن رفتارها سوق پیدا کند. بنابراین، بعد از پیدایش این تمایل به انجامدادن رفتار خوب، باید او را با تشویق و ترغیب و سایر روشهای مثبت تربیتی، به رفتار خوب و اخلاقی متمایل کنید. به همین دلیل میگوییم شاهکلید تربیت، رفتار والدین است. اگر رفتار والدین مناسب نباشد، نمیتوانند با تربیت فرمایشی، دستوردهی، سرزنش و بهکارگیری سایر روشها، رفتار وی را اصلاح کنند و در متمایلکردن کودک به خوببودن موفق شوند.
اطلاعات فیپا، اطلاعات ناشر