در این کتاب سعی کرده ایم نکات بسیار مهم و لازم خانواده در تربیت دینی نوجوان را بیان کنیم. رویکرد ما در این کتاب توجه به مسائل کاربردی براساس پرسش های مستقیم خانواده در تربیت دینی نوجوان در ابعاد اعتقادی، اخلاقی و عبادی است.
مهارت‌های تربیت دینی نوجوانان در خانواده
در جامعه‌ای که کودکان و نوجوانان آن در معرض هجمه‌های مختلف قرار می‌گیرند، وظیفۀ والدین در قبال آشنایی با وظایفشان در خصوص تربیت دینی، چند برابر بیشتر می‌شود. تربیت دینی در این زمانه همچون راه‌رفتن بر لبۀ شمشمیر است. سختگیری‌های متعصبانه، فرزند را دین‌گریز می‌کند و رهاسازی در تربیت نیز معضلات خاص خودش را به دنبال دارد.
مزرعۀ آفتابگردان با رویکرد تقسیم‌بندی تربیت دینی به سه تربیت اعتقادی و اخلاقی و عبادی، والدین را با مهارت‌های تربیت دینی نوجوانان در خانواده آشنا می‌سازد. ازجمله موضوعاتی که در این کتاب به آن توجه شده عبارت است از: ویژگی‌های نوجوان، عوامل مؤثر بر تربیت دینی، تعریف تربیت اعتقادی، عوامل لغزش و انحراف اعتقادی و روش مواجهۀ والدین با انحرافات فکری. در تربیت اخلاقی و عبادی نیز چند مسئله بررسی شده است: تعریف تربیت اخلاقی و عبادی به‌صورت جداگانه، وظایف والدین در خصوص تربیت اخلاقی و عبادی و مشکلات و معضلاتی که بر سر راه تربیت اخلاقی و عبادی وجود دارد با بیان راهکارهای مقابله با آن‌ها.
نوجوانان به‌دلیل کمال‌گرایی و شکوفایی فطرت خداجویشان، به مسائل اخلاقی اهمیت می‌دهند. بررسی پرسش‌های نوجوانان در زمینۀ مسائل اخلاقی نشان می‌دهد موضوعاتی مانند راهکارهای ترک گناهان، آثار فکر‌کردن به گناه، راهکارهای عبادت لذت‌بخش، توبه، احترام والدین، حق‌الناس، کنترل خشم و تقویت صبر و گذشت، راهکارهای دوری از غیبت و دروغ و حسد، بیشترین موضوعاتی هستند که نوجوانان احساس نیاز به دانستن آن‌ها می‌کنند.
برخی پرسش‌های اخلاقی و پرتکرار نوجوانان بدین‌شرح است:
چکار کنیم گناه نکنیم؟
چگونه شهوت و غرایز خود را در این دوران مهار کنیم تا به گناه آلوده نشویم؟
آیا خدا کسی را که گناهان زیادی انجام داده است، می‌بخشد؟
شرایط توبۀ حقیقی چیست؟ از کجا بفهیم خداوند توبۀ ما را پذیرفته است؟
برای پیشگیری از آلوده‌شدن به حسادت، غیبت، دروغ و... چه باید کرد؟
احترام به پدر و مادر تا چه اندازه لازم است؟ اگر زمانی به آن‌ها بی‌احترامی شد، چگونه باید جبران کرد تا مشمول عفو خداوند شویم؟
درنگ: آیا می‌دانستید نوجوان هر چقدر هم به‌ظاهر، خود را به مسائل اخلاقی بی‌اعتنا نشان دهد، ولی براساس فطرت پاک و الهی خود، همواره دنبال راهی برای اصلاح خود است؟ جالب است بدانید که راهکارهای ترک گناه و توبه پرتکرار‌ترین پرسش نوجوانان و شیرین‌ترین مبحث برای آنان است.
بنابراین لازم است خانواده با استفاده از روش‌های مختلف، زمینۀ رشد و تقویت آگاهی نوجوان از ضرورت مسائل اخلاقی مطرح‌شده و نیز مهارت‌های کسب آن را فراهم کند.
برخی روش‌های آموزش اخلاقی عبارت‌اند از: بیان داستان‌های اخلاقی، بیان عواقب و پیامدهای رفتارهای اخلاقی و ضد اخلاقی و بحث و گفت‌وگو دربارۀ مسائل اخلاقی.
البته لازمۀ استفاده از این روش‌ها، توانمندی والدین و نیز آگاهی آنان از این مسائل است؛ درغیر این‌صورت خانواده باید از راه‌های دیگر برای انتقال این آموزه‌ها اقدام کند.
بزرگ‌ترین نقش خانواده در پرورش اخلاقی فرزند، پرورش گرایش‌ها و عادت‌های خوب اخلاقی است. مهم‌ترین و اصلی‌ترین روش پرورش مکارم اخلاقی، همان روش الگویی (ارائۀ الگو) است که پیش‌تر به آن پرداختیم.
درواقع، ارزش‌های اخلاقی تا وقتی در لباس عینی درنیایند، در نظر نوجوان، دست‌نایافتنی به‌نظر می‌رسند.
«ارزش‌های اخلاقی در دوران بلوغ در وجود سرمشق‌های انسانی تجلی می‌کند و صورت‌هایی به خود می‌گیرد که نوجوانان سعی می‌کنند به هیئت آنان درآیند. نوجوانان این اشخاص نمونه را آیینه و آرمان و کمالی می‌دانند که خودشان خواهان آن‌اند.»
اطلاعات فیپا، اطلاعات ناشر
