نماز و نیایش، دو بال مرغ دل برای پرواز تا آشیانه‌ی تقرب است. نماز، راه وصال است و نیایش، زبان وصل. آنان که دل به نماز بسته‌اند و پیوسته سرود نیایش را زمزمه می‌کنند، حقیقت هستی را دریافته‌اند. بی‌نمازی، بیگانگی از حقیقت و محبت است و لب فروبستن از نجوا با خدای مهربان، محرومیت از شیرین‌ترین تجرب‌های‌معنوی است.

نماز کلمه‌ای پارسی، از ریشۀ «نم»، به‌ معنای خم‌شدن و تعظیم‌کردن است. در متون کهن فارسی، نماز به معنای دعا و نیایش نیز به کار رفته است. آیین نماز در همۀ ادیان جایگاهی بلند دارد. بندگان شکرگزار کسانی هستند که نماز به جا آورند و برپاداشتن نماز را نیازی درونی بدانند، نه ترس از عقوبت الهی و انجام‌ندادن تکلیف الله الرحمن.

بخشی از کتاب پیوند جان و جانان

طفل مي‌گريد چو راه خانه را گم مي‌کند

چون نگريم من که صاحب‌خانه را گم کرده‌ام؟

نيت، ريشة نماز است. در درختان، اگر ريشه‌ها زنده و پرتكاپو باشند و بتوانند آب و خاك و آفتاب را در جان خود بپرورند، گياه سرزنده مي‌شود و نشاط مي‌گيرد. از اين رو است كه مي‌توان گفت، همة حقيقت نماز در نيت آن خلاصه مي‌شود و اگر نمازگزار در اين مرحله به توفيق رسد، به‌حتم در سرتاسر نماز توفيق‌مند است و برخوردار از حضور قلب شايسته. نيت را نبايد سهل و آسان شمرد؛ زيرا احضار قلب در اين لحظه و هماهنگي روح و دل و زبان و جوارح در يك آن، براي نماز بسيار سرنوشت‌ساز است.

چو عاشق مي‌شدم گفتم كه بردم گوهر مقصود

نمي‌دانستم كه اين دريا چه موج خونفشان دارد

در روايات، سخنان بلندي دربارة نيت به چشم مي‌خورد؛ از جمله:

ـ پيامبر اکرم صلوات الله علیه: ارزش اعمال به نيات است.

ـ اميرالمؤمنين علیه السلام: نيت اساس عمل است.

ـ امام زين‌العابدين علیه السلام: بدون نيت، هيچ عملي به حساب نمي‌آيد.

ـ امام باقر علیه السلام: اگر مؤمن خيري را قصد (نيت) كند، اما نتواند آن را به انجام رساند، پاداش آن را خواهد گرفت.

ـ امام صادق علیه السلام: در روز قيامت مردم با نيت‌شان محشور مي‌شوند.